24 tội danh nâng gấp đôi mức hình phạt tiền

Theo Cẩm nang của TAND Tối cao, mức hình phạt tiền đối với 24 tội danh này là tương đối thấp, chưa bảo đảm tính răn đe, dẫn đến tình trạng ‘nhờn luật’ nên đã nâng gấp đôi.

Vừa qua, TAND Tối cao đã ban hành Cẩm nang các quy định mới của pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự, tư pháp người chưa thành niên, thi hành án hình sự, đặc xá.

Trong đó, cẩm nang đã giới thiệu các quy định mới Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025.

Hình minh họa.

Tăng gấp đôi mức hình phạt tiền đối với 24 tội danh

Theo đó, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS đã nâng gấp 2 lần mức hình phạt tiền đối với 24 tội danh.

Việc nâng mức hình phạt tiền tập trung vào nhóm tội về hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm, tham nhũng, đó là các Điều: 192, 193, 194, 195, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 317, 353, 354, 355, 356, 357, 358 và 359.

Thực tiễn phòng ngừa và đấu tranh với các loại tội phạm hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm, tham nhũng cho thấy, đây là những loại tội phạm thu lợi nhuận bất chính rất lớn từ hành vi phạm tội.

Tuy nhiên, hiện nay, mức phạt tiền đối với các tội này là tương đối thấp, chưa thực sự tương xứng với tính chất của tội phạm, chưa bảo đảm tính răn đe cần thiết, nhiều đối tượng sẵn sàng thực hiện hành vi phạm tội để thu được lợi nhuận, dẫn đến tình trạng “nhờn luật”.

Do đó, Luật đã nâng gấp đôi mức hình phạt tiền đối với các tội này. Việc nâng mức phạt tiền này phù hợp với đối tượng phạm tội và dựa trên tình hình phát triển kinh tế, xã hội, có tính đến các yếu tố biến động của giá cả, thu nhập bình quân đầu người (có tham chiếu mức lương cơ sở tăng 2,04 lần, thu nhập bình quân đầu người tăng 2,02 lần) tại thời điểm năm 2015 với thời điểm hiện tại.

Tăng mức phạt tù tại 8 điều luật

Luật cũng tăng mức phạt tù tại 8 điều luật trong BLHS 2015. Theo đó, Luật đã nâng mức phạt tù ở nhóm tội về môi trường, ma túy, an toàn thực phẩm ở các Điều 235, 236, 248, 249, 250, 251, 255 và 317. Cụthể:

Tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235): Tăng mức hình phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm thành từ 2 năm đến 3 năm tại khoản 1; tăng mức hình phạt khởi điểm từ 1 năm thành 3 năm tại khoản 2; tăng mức hình phạt khởi điểm từ 3 năm thành 5 năm tại khoản 3;

Tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236): Tăng mức hình phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm thành từ 2 năm đến 3 năm tại khoản 1; tăng mức hình phạt khởi điểm từ 2 năm thành 3 năm tại khoản 2.

Tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248): Tăng mức khởi điểm hình phạt tù tại khoản 1 từ 2 năm thành 3 năm.

Tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249): Tăng mức khởi điểm hình phạt tù tại khoản 1 từ 1 năm thành 3 năm.

Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250) Tăng mức khởi điểm hình phạt tù tại khoản 1 từ 2 năm thành 3 năm.

Tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251) Tăng mức khởi điểm hình phạt tù tại khoản 1 từ 2 năm thành 3 năm.

Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 255): Tăng mức khởi điểm hình phạt tù tại khoản 1 từ 2 năm thành 3 năm.

Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317): Tăng mức khởi điểm hình phạt tù tại khoản 1 từ 1 năm thành 2 năm.

Căn cứ nâng mức phạt tù là thực tiễn cho thấy, thời gian gần đây, tội phạm về môi trường, ma túy, an toàn thực phẩm có nhiều diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong quần chúng nhân dân, gây nhiều hệ lụy xấu về an ninh, trật tự, tác động trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dân và ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế, ảnh hưởng đến chất lượng giống nòi, ảnh hưởng đến hình ảnh, uy tín của đất nước.

Tuy nhiên, mức hình phạt khởi điểm của các tội này là tương đối thấp. Cụ thể, tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235), tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236) có mức phạt tù khởi điểm chỉ là 3 tháng.

Tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249) có mức phạt tù khởi điểm chỉ là 1 năm. Tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250), Tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 255) có mức phạt tù khởi điểm chỉ là 2 năm.

Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317) có mức phạt tù khởi điểm chỉ là 1 năm. Điều này không bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa, nên cần thiết phải tăng mức hình phạt tù để xử lý nghiêm người phạm tội.

Quy định về giảm mức hình phạt đã tuyên đối với người bị kết án tù chung thân về2 tội

Luật đã bổ sung quy định về giảm mức hình phạt đã tuyên đối với người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ (Điều 63) BLHS.

Cụ thể, Luật đã bổ sung quy định “Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộchỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”.

Mặc dù Luật đã bỏ hình phạt tử hình đối với tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ, tuy nhiên, đây vẫn là những tội phạm đặc biệt nguy hiểm đối với xã hội, gây bức xúc trong nhân dân. Do đó, để đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa, cần thiết phải quy định điều kiện chặt chẽ để được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt. Người phạm tội nếu không đáp ứng được các điều kiện đó thì sẽ bị cách li khỏi xã hội vĩnh viễn.

Việc bổ sung quy định này cũng nhằm bảo đảm người phạm tội tích cực khai báo trong quá trình giải quyết vụ án và bảo đảm thu hồi tài sản tham ô, nhận hối lộ mà có.