(CSPLO) – Có thể thấy, việc trợ giúp pháp lý là một chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước dành cho những người không có khả năng sử dụng dịch vụ pháp lý có thu phí, theo đó người nghèo, người yếu thế trong xã hội được sử dụng dịch vụ pháp lý miễn phí khi có vướng mắc, tranh chấp pháp luật.
Trong quá trình hoạt động của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) thường xuyên phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE); Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam luôn xem công tác trợ giúp pháp lý góp phần giúp người dân giảm nghèo về pháp luật, do đó, Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2006 và Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2017 đều xác định người nghèo là nhóm đối tượng ưu tiên đầu tiên trong các nhóm đối tượng được trợ giúp pháp lý…
Cụ thể, vào sáng ngày 24/09/2025, tại số 414, đường Huỳnh Tấn Phát, phường Tân Thuận, TP.HCM. Viện IMRIC phối hợp Viện IRLIE; TC DN&TTVN giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) tổ chức buổi tham vấn, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến. Đồng thời, truyền tải nội dung trên các trang tin điện tử, mạng xã hội, tạp chí in như: www.huongnghiepthitruong.vn (Viện IMRIC); www.chinhsachphapluat.vn (Viện IRLIE); www.tuvanphapluatvietnam.vn (Trung tâm TVPLMS); www.thamvanphapluat.vn (Trung tâm TTLCC); www.nghiencuupldautu.vn và www.phattrienspcongnghe.vn (Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam “AVRCIPL”); www.bestlife.net.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn (liên kết Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam); www.vanhoacongdong.vn (Hiệp hội Phát triển Văn hoá cộng đồng Việt Nam)…
Như vậy, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành, địa phương, Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm về công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế được triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc và được thực hiện thường xuyên, trong đó chú trọng các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo, người yếu thế như: thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý; truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở; nâng cao năng lực đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đội ngũ người tham gia trợ giúp pháp lý…
Cùng với đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý được Viện IMRIC; Viện IRLIE; TC DN&TTVN và Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm tuyên truyền về các vụ việc trợ giúp pháp lý, với mong muốn ngày càng được nâng cao, nhiều vụ việc thành công, hiệu quả như người được trợ giúp pháp lý được tuyên không có tội hoặc được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân…Đặc biệt, trongsuốt thời gian qua trợ giúp pháp lý đã thể hiện rất tốt vai trò của mình trong việc đảm bảo việc xét xử vụ việc khách quan, đúng người, đúng tội, tránh được oan sai cho người dân cũng như đã thực hiện thành công chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo, các đối tượng yếu thế trong xã hội. Trợ giúp pháp lý đã giúp người dân sử dụng pháp luật khi có tranh chấp, vướng mắc, giúp người dân “giảm nghèo về pháp luật”, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, người dân yên tâm lao động để giảm nghèo về kinh tế…
Tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí lần này, các luật gia, luật sư, tư vấn viên, cọng tác viên tư vấn pháp luật của Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) đã tham vấn về hai trường hợp cụ thể như sau:
Thứu nhất: Những hình phạt dành cho tội quay lén người khác?
Có thể thấy, quay lén người khác có thể vi phạm quyền bất khả xâm phạm đời sống riêng tư, bí mật cá nhân được pháp luật bảo vệ, tùy mức độ sẽ phải chịu những hình phạt khác nhau.
Căn cứ theo Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình, việc sử dụng hình ảnh phải được người đó đồng ý, trừ một số trường hợp đặc biệt theo luật định.
Xử phạt hành chính:
Căn cứ vào khoản 3 Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP) quy định: Hành vi thu thập, xử lý và sử dụng thông tin cá nhân của người khác khi chưa được đồng ý có thể bị phạt từ 10 – 20 triệu đồng.
Nếu quay lén rồi đăng tải lên mạng xã hội, căn cứ theo Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP hành vi này còn có thể bị xử phạt từ 20 – 30 triệu đồng , vì chia sẻ thông tin, hình ảnh vi phạm đạo đức, thuần phong mỹ tục.
Trách nhiệm hình sự:
Căn cứ theo Điều 155 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017) – hành vi quay lén với mục đích làm nhục, bôi nhọ người khác, người vi phạm có thể bị truy cứu về Tội làm nhục người, với mức phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 5 năm.
Tại Điều 326 BLHS – hành vi quay lén, phát tán nhằm xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm thì còn có thể bị xử lý về Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy; Tại Điều 288 BLHS – tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông, tùy mức độ và hậu quả.
Khuyến nghị, người dân cần nhận thức rõ quay lén không chỉ là hành vi vi phạm đạo đức mà còn tiềm ẩn nguy cơ bị xử phạt nặng. Khi bị xâm phạm quyền riêng tư, nạn nhân có thể tố cáo tới cơ quan công an hoặc khởi kiện ra tòa án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Thứ hai: Bị người lạ xây nhà trên đất đã có sổ: Có tố cáo hình sự được không?
Qua theo dõi báo chí đưa tin, vụ việc xây nhầm nhà trên đất của người khác diễn ra tại TP Hải Phòng gây xôn xao dư luận thời gian gần đây…Theo đó, nếu tòa xác định hành vi xây nhà trên đất người khác có yếu tố ‘cố ý’ nhằm chiếm đoạt tài sản, vụ việc có thể bị đẩy lên thành xử lý hình sự.
Có thể hiểu, trong quá trình mua đất và xây nhà có nhiều thủ tục, nhất là đã có các công đoạn kiểm tra địa thế lô đất, làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và xin giấy phép xây dựng, đòi hỏi người xây nhà phải nắm rất rõ lô đất mình sẽ xây.
Tại Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015, nêu rõ quyền sử dụng đất là quyền tài sản được pháp luật bảo hộ. Người xây dựng trái phép trên đất người khác đã trực tiếp xâm phạm quyền này.
Tại Điều 26 Luật Đất đai 2024 cũng quy định Nhà nước bảo hộ quyền sử dụng đất hợp pháp, người bị xâm phạm có quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hành vi vi phạm.
Căn cứ Nghị định 91/2019/NĐ-CP, hành vi “chiếm đất” được hiểu là tự ý sử dụng đất thuộc quyền hợp pháp của người khác mà không được phép. Người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính tùy theo diện tích vi phạm, đồng thời buộc khôi phục hiện trạng ban đầu.
Cùng với đó, khi biết thông tin, chính quyền địa phương có trách nhiệm đình chỉ xây dựng, tổ chức hòa giải đôi bên. Nếu không đạt thỏa thuận, phải ra quyết định cưỡng chế.
Ở trường hợp tại Hải Phòng, bà Trần Thị Kim Loan và ông Đỗ Văn Hữu đã diễn tiến kiện ra tòa thì ngoài việc yêu cầu tháo dỡ nhà, trả lại nguyên trạng ban đầu của thửa đất, bà Loan có thể đòi bồi thường các chi phí khởi kiện, thuê luật sư và các thiệt hại liên quan khác.
Qua đó, trường hợp cấp phúc thẩm giữ nguyên bản án sơ thẩm, ông Hữu buộc phải tháo dỡ công trình và trả lại nguyên trạng đất. Nếu không tự nguyện thi hành, cơ quan chức năng sẽ tiến hành cưỡng chế và toàn bộ chi phí thi hành án do ông Hữu chịu trách nhiệm.
Mặt khác, nếu trong quá trình xét xử, tòa phát hiện và xác định hành vi xây nhầm nhà trên đất người khác có yếu tố “cố ý” nhằm chiếm đoạt tài sản, vụ việc có thể bị đẩy lên thành xử lý hình sự. Trường hợp chỉ dừng ở vô tình xây nhầm thì theo quan điểm của tôi, các bên nên thương lượng để hoán đổi hoặc mua lại phần đất nhằm hạn chế thiệt hại. Thế nhưng, nếu đôi bên không đạt được thỏa thuận, việc buộc tháo dỡ và trả lại đất là giải pháp cuối cùng…
Qua theo dõi báo chí, bà Loan đã gửi đơn tố cáo đến Công an TP Hải Phòng và các đơn vị chức năng khác về hành vi chiếm đoạt quyền sử dụng đất đối với vợ chồng ông Hữu. Theo bà, trường hợp này không phải tranh chấp đất đai dân sự bởi thửa đất đã được cấp sổ đỏ rõ ràng, không có sai lệch về vị trí, nên có thể khẳng định phần đất hiện nay của gia đình đang bị chiếm đoạt.
Hiện, trong lời khai ông Hữu có đề cập đến sự mập mờ trong xác định lô đất với môi giới, vì vậy nếu ông Hữu thấy người này có hành vi gian dối thì có quyền khởi kiện để đòi bồi thường thiệt hại.
Được biết, vào tháng 9/2024, bà Trần Thị Kim Loan nhận chuyển nhượng hai lô đất tại thôn 7, xã Kiền Bái cũ, nay là phường Thiên Hương, TP Hải Phòng. Trong quá trình làm thủ tục sang tên, bà phát hiện trên một trong hai lô đất đã xuất hiện căn nhà hai tầng do ông Đỗ Văn Hữu xây dựng.
Điển hình, bà Loan nhiều lần liên hệ ông Hữu đòi tháo dỡ và gửi đơn trình báo lên UBND xã Kiền Bái, nhưng căn nhà vẫn được hoàn thiện bất chấp chính quyền có yêu cầu đình chỉ thi công. Sau đó bà Loan khởi kiện đòi lại đất.
Tại phiên tòa sơ thẩm diễn ra vào tháng 8 vừa qua, ông Hữu thừa nhận xây nhầm và đề nghị giữ lại căn nhà bằng cách hoán đổi lô đất khác hoặc bồi thường bằng tiền (tương đương trị giá thửa đất khoảng 550 triệu). Theo đó, Tòa tuyên việc ông Hữu xây dựng trên đất của người khác là xâm phạm quyền sử dụng đất hợp pháp, buộc ông Hữu tháo dỡ toàn bộ công trình và trả lại đất cho bà Loan. Ông Hữu hiện kháng cáo phán quyết này…
CT HĐQL Viện IRLIE, Gs.Ts. Hồ Minh Sơn – Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm
